گوهر شب چراغ از کجا سرچشمه می گیرد؟
گوهر شب چراغ واژه ایست که در توصیف شخصیتهای مشهور و مؤثر جهانی و شرح داستانها و همچنین زیبایی و دلربایی زنان به کار می رود، دانش پژوهان از این واژه در تعریف مقام والای علم و دانش استفاده می کنند به استنباط اینکه علم و دانش گوهرشب چراغی است که جهل و تاریکی را ویران نموده و حقایق و دقایق جهان را در نظر آدمی جلوه گر می نماید.
در این مقاله می خواهیم ببینیم گوهر شب چراغ چیست که تا این اندازه مورد توجه محققان و روشنفکران جهان واقع شده است.
معنای گوهر شب چراغ در فرهنگ لغت
گوهر شب چراغ : [ گ َ / گُو هََ رِ ش َ چ ِ ] (ترکيب وصفي ، اِ مرکب ) گوهري که در شب چون چراغ نمايد. گوهري که در شب چون چراغ درخشد. گوهري را گويند که در شب مانند چراغ افروزد و روشنايي دهد. گويند: گاوي در دريامي باشد و شبها بجهت چرا از دريا برمي آيد و اين گوهر را از دهان خود بر زمين مي گذارد و به روشنايي آن گوهر چرا مي کند. و آن را دُرّ شب گون هم ميگويند. (برهان قاطع ذيل شبچراغ ) (فرهنگ نظام ) (آنندراج ) (انجمن آرا) (غياث اللغات ). گوهري است افسانه اي که در شب ميدرخشد. (فرهنگ نظام ). شب تاب . شب گون . دّر شب گون . رجوع به شبچراغ ، شب گون و شب تاب شود : و هر قنديل را يک گوهر شبچراغ درنهادند. (قصص الانبياء ص 175).
اگر دوست دارید راز سنگ ماه تولدتان را بدانید
حتماً این مطلب را بخوانید
راز عجیب و غریب سنگ های ماه تولد
تاریخچه گوهر شب چراغ
خسروپرویز پادشاه ساسانی اشتیاق فراوانی به مال و نفایس عجیب و گرانبها داشته است و به جرأت می توان گفت تقریباً تمام غنایمی که بعد از جنگ قادسیه به دست اعراب افتاد،همه به وسیله خسروپرویز تهیه و جمع آوری شده بود.
در کتابهای تاریخی که دراین زمینه نوشته شده است از جمله کتاب "ایران درزمان ساسانیان" به مواردی از عجایب و نفایس دستگاه خسروپرویز اشاره شده است که یکی شطرنج بود با مهره هایی از یاقوت و زمرد، دیگری تخته نردی از سنگ فیروزه و بسد، قطعه ای از جنس طلا به وزن دویست مثقال که آن را مشت افشار یا دست افشار می گفتند زیرا همانند موم نرم بوده و می توانستند آن را به راحتی به شکلهای مختلف در بیاوردند.
از بزرگترین نفایس خسروپروز تخت طاقدیس بوده است. یعنی تختی به شکل طاق که دارای وسعت زیاد و مزین به جواهر قیمتی بود و صد و چهل هزار میخ نقره در اطراف آن به کار برده بودند. قالی بزرگ و زربافت که به وهاری خسرو یا بهار کسری و یا بهارستان، معروف بود و به گفته بلعمی به آن فرش زمستانی می گفتند. این فرش تالار بزرگ قصر سلطنتی تیسفون را مفروش می کرد، که نقش و نگارهای زیبای این قالی در فصل زمستان منظره بهاری را در نظر شاهنشاه نمایان می کرده است. همچنین خسروپرویز تاج بسیار زیبایی داشت که طلای خالص فراوانی در آن به کار رفته بود. بدون شک این همان تاجی است که نوشته اند با زر و سیم و سنگ یاقوت و سنگ زمرد زینت داده شده و به وسیله زنجیری از جنس طلا به سقف تیسفون آویزان کرده بوده اند.
این زنجیر به قدری نازک بود که از دور دیده نمی شد و هنگامی که بیننده از مسافتی نسبتاً دور نگاه می کرد اینطور به نظر می رسید که تاج بر سر شاه قرار دارد در صورتی که این کلاه به قدری سنگین بود که هیچ سری طاقت و توانایی نگهداری آن را نداشته است. در سقف تالار یکصد و پنجاه روزنه به قطر دوازده تا پانزده سانتیمتر قرار داده بودند که نور ملایمی از آنها به درون می تابید و در این روشنایی اسرار آمیز، آن همه عظمت و تجمل، اشخاصی را که برای اولین بار وارد این مکان می شدند، چنان مبهوت می کرده که بی اختیار به زانو در می آمدند. زمانی که پادشاه از تخت برمی خاست و آنجا را ترک می کرد، تاج همچنان آویزان بود و آن را با پارچه ای زربافت می پوشاندند که گرد و غبار نگیرد. حلقه ای که زنجیر تاج را به سقف نگه می داشت، تا سال 1812 میلادی درجای خود قرار داشت و سپس آن را برداشتند. یاقوتهای رمانی آن در شب، همانند چراغ روشنایی می داد و آن را درشبهای تاریک به عنوان چراغ به کار می بردند. بدون شک منظور از گوهر شب چراغ همین یاقوت های رمانی تاج خسروپرویز بود که بعدها به صورت ضرب المثل در آمده است.
در ایران برای این سنگ های قیمتی به دلیل درخشندگی خاصی که دارد و تمام اطراف خود را روشن می کند، ارزش بسیاری قائل می باشند و به همین جهت آن را شب چراغ یعنی شعله شب می نامند و آن را شاه مهره یعنی سنگ سلطانی و شاه جواهرات یعنی سلطان گوهرها نیز می نامند. ایرانیان به این سنگ صفات مافوق الطبیعه ای نسبت داده اند و برای این که داستان کاملاً اسرارآمیز در افکار باقی بماند، حکایت می کنند که این گوهر در سر اژدهایی یا بر سر سیمرغ و یا عنقایی در کوه قاف به وجود می آید.
شاردن سیاح معروف فرانسوی در مورد این گوهرنوشته است:
" ایرانیان می گویند که یاقوت احمر و همچنین گوهر شبچراغ سنگ مشهوری است که دیگر وجود خارجی ندارد و به یقین، فقط یاقوت آتشی است که دارای رنگ و جلای عالی می باشد و از معادن مصر استخراج می گردد.
سایر مقالات